Ngày tàn của sách in?

(TBKTSG) - Không chỉ báo in điêu đứng vì sự cạnh tranh quyết liệt của báo mạng và các loại hình truyền thông kỹ thuật số mà cả sách in cũng bắt đầu bị sách điện tử thách thức.

Theo báo New York Times số ra ngày 20-7, ngày thứ Hai 18-7-2010 có lẽ là một cột mốc trong lịch sử của sách. Đó là ngày tập đoàn Amazon.com - một trong những công ty phát hành sách lớn nhất nước Mỹ, công bố dữ liệu cho thấy, ba tháng qua, số lượng sách điện tử (e-book) bán ra đã vượt qua số lượng sách bìa cứng. Theo Amazon, trong quí 2, bình quân bán được 143 cuốn sách điện tử thì mới bán được 100 cuốn sách bìa cứng tương ứng, kể cả những cuốn sách bìa cứng không có phiên bản điện tử đi kèm. Khoảng cách về số lượng bán ra giữa sách điện tử và sách in cũng mở rộng ngày càng nhanh. Từ giữa tháng 6 đến nay, tương ứng với 100 cuốn sách in có đến 180 cuốn sách điện tử được bán ra. Tại cửa hàng sách trên mạng của Amazon hiện chỉ có 630.000 đầu sách điện tử, bằng một phần nhỏ so với hàng triệu bản sách giấy. Người đọc mua sách điện tử để đọc trên máy đọc sách Kindle do Amazon cung cấp, nhưng các thư viện cũng chuyển sang mua nhiều sách điện tử đọc trên máy vi tính thay vì chỉ mua sách in như trước kia.

Những người yêu sách đang than khóc cho ngày tàn của sách bìa cứng - những cuốn sách nặng nề, có mùi ẩm mốc - cần phải chấp nhận thực tế đó, ông Mike Shatzkin, người sáng lập và điều hành Công ty Indea Logical Company chuyên tư vấn cho các nhà xuất bản về sách kỹ thuật số, nhận định. Ông này dự báo, trong vòng một thập niên nữa, sách in trên giấy sẽ chỉ còn chiếm chưa tới 25% tổng lượng sách bán ra. Còn theo ông Jeffrey P. Bezos, Giám đốc điều hành của Amazon.com, sự chuyển dịch nói trên là “đáng kinh ngạc nếu để ý rằng Amazon đã bán sách bìa cứng hàng chục năm song chỉ mới bán sách điện tử chưa tới ba năm nay mà thôi”.

Tuy vậy, sách in còn lâu mới bị loại. Theo Hiệp hội Xuất bản Mỹ, bất chấp suy thoái kinh tế, doanh số toàn ngành xuất bản năm nay đã tăng 22%. Số liệu của hiệp hội này cho thấy, tính đến tháng 5, lượng sách điện tử bán ra đã tăng 207% so với cùng kỳ năm ngoái; không tính số sách điện tử được tải về miễn phí, trong đó có 1,8 triệu bản sách điện tử được số hóa từ nguyên bản sách in xuất bản trước năm 1923 được lưu trữ trên những website công cộng sau khi hết thời hạn bản quyền. Riêng tại hệ thống Amazon.com, số sách điện tử bán ra tăng gấp ba lần cùng kỳ.

Máy đọc sách Kindle của Amazon ngày càng phổ biến và hỗ trợ đắc lực cho việc kinh doanh sách điện tử.
Về doanh thu, Amazon không nói rõ doanh số sách giấy cao thấp thế nào so với doanh số sách điện tử, nhưng người ta cho rằng doanh thu từ sách giấy có thể vẫn cao hơn do giá bán sách giấy đắt hơn. Có 81% trong số 630.000 bản sách điện tử của Amazon được bán với giá dưới 9,99 đô la Mỹ/cuốn.

Ưu điểm của sách điện tử là khả năng lưu trữ lớn, truy xuất nhanh và người đọc có thể mang theo bên mình cả một thư viện. Với công nghệ hiện đại, việc đọc sách điện tử không còn bị bó hẹp trong một số thiết bị đọc sách (e-reader) mà hầu như có thể đọc bằng mọi phương tiện truyền thông di động như máy tính xách tay, máy iPad, điện thoại smartphone; sách điện tử cũng không chỉ hiển thị hai màu đen trắng như trước đây mà có đủ màu sắc, thậm chí tích hợp cả âm nhạc và hình ảnh động…

Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn cho rằng, hãy còn quá sớm để cho rằng sách điện tử sẽ thay thế sách in trong văn hóa đọc của con người. Trong quá khứ, khi các công nghệ phát thanh, truyền hình, Internet lần lượt xuất hiện, nhiều người đã dự báo sự lụi tàn của sách báo in trên giấy, song trong thực tế điều đó đã không xảy ra bởi vì sách, báo in trên giấy vẫn có những lợi thế riêng mà các phương tiện truyền thông điện tử không hoàn toàn thay thế được.

David Gelernter, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Yale, cho rằng không phải mọi hoạt động đọc của con người đều có thể thực hiện trên màn hình. Sách in - vừa rẻ tiền vừa an toàn khi mang tới những nơi như bãi biển, hồ bơi, xe điện mà không sợ bị rơi vỡ… và nhất là đẹp mắt - sẽ tiếp tục là cỗ xe tốt nhất chuyên chở ý tưởng thể hiện bằng văn bản của con người. Ông Gelernter cho rằng, công nghệ sẽ tiến lên theo phương hướng tự nhiên của nó là tích hợp chip điện tử vào sách in chứ không phải là điều ngược lại, để giúp con người dễ dàng tìm thấy cuốn sách mình cần và đáp ứng tốt hơn sở thích đọc sách in của con người.

Nhưng rõ ràng, sự tăng trưởng nhanh của sách điện tử, sự phổ biến ngày càng rộng các thiết bị đọc sách điện tử là một thách thức không nhỏ đối với sách in. Cùng với sách điện tử, doanh số các thiết bị dùng để đọc loại sách này tăng vọt. Ông Bezos của Amazon cho biết lượng máy đọc sách Kindle đã tăng gấp ba lần kể từ khi công ty giảm giá bán Kindle từ 258 đô la Mỹ/chiếc xuống 189 đô la Mỹ vào cuối tháng 6 vừa qua. Mới tháng trước Amazon cũng đã đưa ra phiên bản máy Kindle DX mới, có độ phân giải cao hơn các máy đời cũ mà giá bán không thay đổi. Động thái giảm giá máy Kindle 27% của Amazon cũng nhằm chống đỡ sự cạnh tranh của máy tính bảng iPad của hãng Apple - loại máy tính có chức năng đọc sách điện tử, được Apple tung ra thị trường ngày 3-4 vừa qua.

Amazon không tiết lộ đã có bao nhiêu máy Kindle được bán ra kể từ khi thiết bị này chào đời năm 2007, chỉ cho biết đã có hàng triệu máy được tiêu thụ. Năm nay, Amazon dự kiến bán được 3,7 triệu máy Kindle, khá khiêm tốn so với thành tích bán 3 triệu máy iPad chỉ trong 80 ngày của Apple. Điều bất tiện của những người sử dụng máy Kindle là họ chỉ có thể mua sách của Amazon.com trong khi chủ nhân những chiếc iPad cũng có thể làm như vậy và còn mua được sách của nhiều công ty khác nữa, kể cả kho sách điện tử của hãng Apple.

Trên thị trường chứng khoán Nasdaq, việc công bố thông tin về số sách điện tử bán ra đã giúp giới đầu tư chú ý hơn tới cổ phiếu của Amazon. Trong phiên giao dịch đầu tuần, giá cổ phiếu này đã tăng thêm 1,45 đô la Mỹ/cổ phiếu, lên mức 119,94 đô la, thu hẹp khoảng mất mát của cổ phiếu này từ 13% xuống còn 11% so với mức giá ngày đầu năm.

(Theo NYT và WP)